هنگامی که از زاویه پهلو به ستون فقرات یک فرد سالم نگاه می کنیم، یک انحناء عادی و طبیعی را مشاهده می‌کنیم که حدود ۲۰ تا ۴۰ درجه در ناحیه ستون فقرات قوس طبیعی دیده میشود. اگر در این ناحیه انحنا کمر بیشتر از این درجه باشد، فرد دچار قوز کمر یا کیفوز است.
قوز کمر علاوه بر این که در ظاهر فرد از جلو و پهلو تاثیر می‌گذارد و زیبایی و تناسب اندامش را تحت تاثیر قرار می دهد، سلامت جسمانی او را نیز به خطر می‌اندازد و باعث ایجاد درد در ناحیه کمر و تشدید گودی کمر میشود.
هنگامی که انحنای ستون فقرات بیشتر از ۵۰ درجه میشود، هایپرکیفوز یا کیفوز بیش از حد در نظر گرفته میشود که می‌تواند باعث درد و مشکلات وضعیتی شود. کیفوز بیش از حد اغلب به سادگی کیفوز نامیده میشود و ممکن است قوز پشت یا پشت گرد نیز نامیده شود.
کیفوز بیش از حد می‌تواند در هر سنی اتفاق بیفتد، اما افراد بالای ۴۰ سال بیشتر احتمال دارد که آن را در نتیجه فرآیند پیری معمولی تجربه کنند. برخی از انواع کیفوز در مدت کوتاهی پس از تولد یا در دوران نوجوانی تشخیص داده میشوند، اما نادرتر هستند.
علائم کیفوز
علامت اصلی کیفوز، انحنای ستون فقرات است که ممکن است ظاهر قوز در پشت و پشت گرد را ایجاد کند. برخی از افراد مبتلا به کیفوز فقط این علامت را دارند، در حالی که برخی دیگر ممکن است این علائم را تجربه کنند:
- کمردرد در قسمت پایین یا وسط کمر
- گردن درد
- سفتی در اطراف کمر و ستون فقرات
- حساسیت در اطراف ستون فقرات
- خستگی
چه چیزی باعث کیفوز میشود؟
طیف وسیعی از عوامل می‌توانند باعث ایجاد کیفوز شوند و بسته به نوع کیفوز متفاوت هستند.
کیفوز وضعیتی می‌تواند به دلایل زیر ایجاد شود:
سن: تقریباً ۲۰ تا ۴۰ درصد از افراد ۶۰ سال به بالا مبتلا به کیفوز هستند و در دوران یائسگی سریعتر پیشرفت میکند. بسیاری از افرادی که به دلیل سن تجربه کیفوز دارند، پوکی استخوان زمینه‌ای دارند، وضعیتی که باعث ضعیف شدن استخوان‌ها میشود که می‌تواند باعث شکستگی در مهره‌های فرد شود. عضلات اطراف پشت نیز با افزایش سن ضعیف میشوند.
وضعیت نامناسب: با گذشت زمان، خمیدگی، تکیه دادن مداوم به پشت و حمل کیف‌های سنگین می‌تواند عضلات و رباط‌ها را کشیده و منجر به کیفوز شود.
آسیب یا بیماری ستون فقرات: وارد شدن صدمه به ستون فقرات می‌تواند باعث کیفوز شود، مانند طیف وسیعی از شرایط از جمله آرتریت، دژنراسیون دیسک، سل و برخی بیماری‌های مرتبط با هورمون‌ها.
سایر شرایط: شرایطی که بر نحوه رشد ستون فقرات، عضلات اطراف ستون فقرات و وضعیت بدن تأثیر می‌گذارند می‌توانند باعث کیفوز شوند. این‌ها ممکن است شامل اسکولیوز، بیماری پاژه، بدشکلی گیبوس (فروپاشی مهره‌ها)، دیستروفی عضلانی و فلج مغزی و غیره باشد. تومور‌های اطراف ستون فقرات نیز ممکن است باعث کیفوز شوند.
هم نوع شوئرمن و هم کیفوز مادرزادی ناشی از عوامل ژنتیکی ناشناخته هستند. کیفوز شوئرمن زمانی اتفاق می‌افتد که سه یا چند مهره پشت سر هم قبل از بلوغ به هم متصل شوند. با این حال، چرا و چگونه این اتفاق می‌افتد هنوز در حال مطالعه است.
کیفوز مادرزادی به دلیل رشد غیرطبیعی در رحم ایجاد میشود. ممکن است یک یا چند مهره رشد نکنند یا دو یا چند مهره ممکن است از یکدیگر جدا نشوند. این بخش‌های از دست رفته یا جوش‌خورده ستون فقرات منجر به کیفوز میشود که ممکن است در طول زمان بدتر شود.
عوامل خطر
شما ممکن است بیشتر در معرض ابتلا به کیفوز وضعیتی باشید اگر:
- بالای ۴۰ سال هستند
- خانم هستید، به خصوص پس از یائسگی
- مبتلا به پوکی استخوان یا بیماری‌های دژنراتیو دیگری هستید
- ستون فقرات شما آسیب دیده است
- وضعیت نامناسب به طور مداوم داشته باشید
مردان دو برابر بیشتر از زنان در معرض ابتلا به کیفوز شوئرمن هستند.
کیفوز چگونه تشخیص داده میشود؟
اگر پزشک شما مشکوک به کیفوز باشد، با معاینه فیزیکی پشت شما شروع میکند. آن‌ها همچنین می‌توانند آزمایشاتی را انجام دهند که هرگونه تغییر در رفلکس‌ها یا پاسخ‌های سیستم عصبی شما را اندازه‌گیری میکند. آن‌ها ممکن است آزمایشات بیشتری انجام دهند، از جمله:
- تصویربرداری با اشعه ایکس از ستون فقرات
- تست‌های عملکرد ریوی برای اندازه‌گیری تأثیر کیفوز بر تنفس شما
- تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (MRI) برای مشاهده وجود تومور، عفونت یا وضعیت سیستم عصبی
- آزمایش تراکم استخوان برای تشخیص اینکه آیا ممکن است پوکی استخوان داشته باشید یا خیر.
انواع کیفوز و عوامل ایجاد آن :
کیفوز ، قوز کمر یا گوژ پشتی انواع مختلفی دارد و علل ایجاد کننده آن متفاوت هستند:
قوز وضعیتی، قوز شوئرمن، قوز مادر زادی.
کیفوز وضعیتی
رایج ترین علت به وجود آمدن قوز کمر، قرار گرفتن بدن در وضعیت نادرست و ضعیف ایستادن، نشستن و خوابیدن است. با توجه به این که در دنیای امروزی بیشتر فعالیت ها از طریق رایانه، گوشی همراه و دیگر وسایل ارتباطی انجام می شود و افراد زیادی ساعت های طولانی را پشت میز کار می گذرانند و نشستن های طولانی و مداوم سبب میشود وضعیت بدن در حالت نادرست قرار بگیرد و عامل ایجاد قوز وضعیتی شود. یا افرادی که به دلیل نوع شغل خود، ساعت های طولانی باید در وضعیت تکراری و ایستاده قرار بگیرند، یا برای برداشتن اشیا، مرتب خم و راست می شوند، در این وضعیت به ستون فقرات فشار وارد می شود و وضعیت بدن فرد به صورت ناخودآگاه به صورت نادرست در می آید و یکی دیگر از عوامل ایجاد قوز کمر را پدید می آورد. می توان گفت خوشبختانه با پشتکار فرد و با استفاده مداوم و مرتب از قوزبند طبی می‌توان جلوی پیشرفت این عارضه را گرفت و حتی قوز کمر را به مرور زمان درمان نمود.
کیفوز شوئرمن
بد شکلی ساختار مهره های ستون فقرات سبب به وجود آمدن نوع دیگری از قوز کمر به نام شوئرمن می شود. این عارضه در اثر غیر عادی بودن شکل مهره ها به وجود می آید. زمانی که مهره های کمر در حالت غیر عادی به جای شکل مستطیلی و چهار گوشه آن، به شکل مثلث یا هر شکل غیرمعمول دیگر در بیاید، نشان دهنده این است که مهره به طور کامل و به صورت صحیح شکل نگرفته است و باعث به وجود آمدن کیفوز و قوز شوئرمن می شود.
تحقیقات پزشکی هنوز نتوانسته دلیل موجهی برای به وجود آمدن این اختلال در شکل گیری درست و طبیعی مهره های ستون فقرات را تشخیص دهد.
بعضی از پزشکان بر این باورند که شاید علت ژنتیکی باعث به وجود آمدن این عارضه می شود و بعضی دیگر اعتقاد دارند که اختلال در جریان خون رسانی به مهره ها باعث شکل گیری این مسئله می شود. قوز شوئرمن معمولا در سنین ۱۲ تا ۱۴ سالگی تشخیص داده می شود و بیشتر در بین نوجوانان پسر شایع است.
کیفوز مادر زادی
گوژپشتی یا قوز مادر زادی در اثر عامل ناشناخته ای به وجود می آید که قبل از تولد فرد در دوران جنینی سبب اختلال در شکل گیری و رشد طبیعی مهره های ستون فقرات می شود. در این عارضه مادر زادی اغلب تعدادی از مهره ها به هم متصل می شوند. علت دقیق آن هنوز توسط پزشکان و محققان تشخیص داده نشده است. اما متاسفانه در بعضی از افراد خانواده به صورت ژنتیکی ،قوز مادر زادی به وجود می آید. در کل می توان گفت که عوامل ژنتیکی نقش بسزایی در شکل گیری این عارضه دارند.
به جز این موارد عوامل و اختلالات زیادی عامل به وجود آورنده قوز کمر می شوند. از جمله: پوکی استخوان که این مسئله باعث میشود استخوان ها ضعیف و شکننده شوند، و در نهایت منجر به شکستگی شوند. بالا رفتن سن علت دیگر ایجاد قوز کمر است که سبب تحلیل رفتگی استخوان ها و ستون فقرات افراد مسن می شود. بیماری های ژنتیکی، سرطان قسمت داخلی ستون فقرات و آسیب دیدگی های وارد شده به این ناحیه از دیگر عوامل به وجود آمدن قوز هستند.
روش های درمان کیفوز
روش درمان قوز ( کیفوز) به سن فرد، شدت میزان انحناء کمر، علت اصلی به وجود آمدن قوز، و علائم بیمار بستگی دارد. فردی که به قوز کمر مبتلا است، باید به یک متخصص ارتوپدی که در زمینه بیماری های استخوان تخصص دارد، مراجعه کند و تحت نظر وی باشد و با تشخیص علت قوز کمر، روش درمان توسط پزشک تجویز می شود.
درمان کیفوز یا قوز با قوزبند طبی:
درمان این عارضه که در اثر قرار گرفتن بدن در وضعیت نادرست نشستن، ایستادن و خوابیدن به وجود می آید، با انجام فیزیوتراپی و ورزش درمانی و به ویژه استفاده از قوز بند طبی میسر می شود. این ابزار به تقویت عضلات کمر و نگه داری از ستون فقرات کمک فراوانی می کنند. لازم به ذکر است که در کنار ورزش و فیزیوتراپی، استفاده از قوز بند طبی الزامی است و این محصول پر کاربرد، نقش زیادی در درمان این عارضه دارد و یکی از بهترین گزینه ها برای درمان قوز کمر می باشد.
کاربرد قوزبند طبی:
این محصول طبی به بدن کمک می کند تا شانه ها را به سمت عقب کشیده و در این حالت نگه دارد و به اصلاح وضعیت بدن کمک کرده و بدن را تحریک می کند تا در حالت صاف و درست قرار بگیرد.
هم چنین در برطرف کردن ضعف عضلات ستون فقرات و درمان آن کمک فراوانی میکند و درد ناشی از انحناء کمر را تسکین می دهد و از پیشرفت قوز پیشگیری می نماید. علاوه بر این، قوز بند طبی برای افرادی که مدت های طولانی در حالت نشسته یا ایستاده قرار دارند و در معرض ابتلا به قوز کمر و ضعف های عضلانی هستند، بسیار مناسب است. یکی دیگر از مزایای استفاده از قوزبند طبی، برای پیشگیری از ایجاد خمیدگی در زمان رشد و بلوغ نوجوانان به ویژه دختران است. هم چنین برای درمان آرتروز خفیف کمر و بیرون زدگی دیسک و مهره های پشت نیز مفید است، از افتاده شدن شانه ها جلوگیری می کند و باعث بهبودی و کاهش این عارضه می شود.
محصول قوز بند طبی نیز انواع مختلفی دارد و با توجه به این که کدام ناحیه از کمر و ستون فقرات دچار قوز بیشتری شده است و چه میزان انحنا به وجود آمده است، انتخاب می شود. برای استفاده از نوع مناسب قوز بند طبی و روش صحیح بستن آن باید تحت نظر پزشک متخصص انتخاب و خرید شود.
در صورت قوز مادرزادی پیشرفته و انحنا بیش از حد شوئرمن یا قوز ژنتیکی بیش از ۷۵ درجه، بعد از بررسی های پزشک متخصص و چکاپ های منظم بر روی بیمار، درمان شروع می شود و در مرحله آخر در صورت نیاز به عمل جراحی، روی فرد انجام می شود و بعد از آن با انجام فیزیوتراپی، ورزش های ویژه، و استفاده از بریس یا قوز بند طبی، دوره درمان تکمیل میشود. هم چنین با انجام تمرین های تقویتی، مصرف مرتب کلسیم و ویتامین دی، از بروز پوکی استخوان و ایجاد و پیشرفت قوز جلوگیری می شود.
درمان کیفوز یا قوز کمر با طب سنتی:
علاوه بر روش های درمانی که برای قوز کمر به آن اشاره کردیم، درمان های دیگری نیز از نظر طب سنتی وجود دارد که ممکن است در بهبود قوز و انحنای کمر تاثیر داشته باشد. یکی از این درمان‌ها از طریق ورزش یوگا می باشد که برای قوز حاد و مزمن دارای مرحله بندی است. در مرحله حاد آن برنامه یوگا به نحوی باید باشد که ماهیچه‌های ضعیف را تقویت کنند و با باز کردن قفسه سینه به معکوس سازی قوز و برطرف کردن انحنا منجر شود و به وضعیت بدن فرد حالت درست و سالم بدهد. هم چنین ورزش هایی هستند که حالت کششی انجام میشوند و به ستون فقرات انعطاف می بخشند. این ورزش ها برای تقویت عضلات شکم و برطرف کردن قوز کمر مفید هستند و با مصرف داروهایی که پزشک برای بیمار تجویز میکند و به ویژه استفاده مداوم از قوز بند طبی در کنار این نرمش های کششی، تاثیر به سزایی در بهبود قوز دارند.
