احساس درد در ناحیه زانو از جمله مشکلات شایعی است که افراد زیادی به خصوص در سنین میانسالی با آن سر و کار دارند. بررسی علت زانو درد و شناخت راه های درمان آن میتواند در جلوگیری و حتی بهبود این مشکل تاثیر بسزایی داشته باشد. معمولا درد های این ناحیه با استفاده از انواع زانوبند طبی قابل درمان و بهبود هستند.
آشنایی با آناتومی زانو
زانو یکی از مهمترین مفاصل بدن انسان می باشد که وظیفه تحمل وزن بدن به هنگام ایستادن، راه رفتن و دویدن را برعهده دارد. در مواقع بالا یا پایین رفتن از پله ها نیز فشار زیادی به زانوها وارد می شود. ساختمان مفصل زانو متشکل از ماهیچه ها، تاندون ها، استخوان ها، کشکک زانو، لیگامانها و تیبیا می باشد.
مفصل زانو به عنوان بزرگترین مفصل بدن انسان،متشکل از سه استخوان است. قسمت پایین استخوان ران، استخوان کشکک و قسمت بالایی استخوان ساق پا. که توسط لیگامانها به یکدیگر متصل شده اند. لیگامانها باعث می شوند حرکت استخوانها تنها در جهت های خاص انجام گیرد.
علل ایجاد زانو درد
زانو درد می تواند علل و دلایل متعددی داشته باشد و مربوط به هر یک از بخشهای آناتومی زانو برگردد. به طور کلی میتوان این علل را در دسته بندی های زیر تقسیم بندی کرد:
- صدمات ناشی از ضربه های وارده به زانو
- بیماری های التهابی و عفونی زانو
- بیماری های متابولیک زانو
- بیماریهایی که در اثر زیاد کار کردن زانو ایجاد میگردد
و این موارد گاهی علت و معلول یکدیگر هستند و وجود هر یک از آنها می تواند به دیگر بخش ها نیز آسیب برساند. اکنون به صورت اجمالی به بررسی هر یک از این موارد می پردازیم.
درد زانو به دلیل ضربه
گاهی منشا احساس درد در ناحیه زانو، صدماتی است که بر اثر ضربه ایجاد شده است. ضربه های وارده به زانو ممکن است باعث پارگی مینیسک های داخل زانو، پارگی لیگامانها (رباطها)، در رفتگی استخوانها و یا شکستگی استخوان ها شده باشند و درد را به دنبال بیاورند. برخی از انواع صدمات ناشی از ضربه به شرح ذیل می باشد:
صدمات رباط صلیبی قدامی
لیگامان ها توانایی خم شدن زانو به طرف جلو را ممکن می سازند. این بخش از زانو به طور معمول در فوتبالیستها ، وزنه برداران ، بسکتبالیستها و دیگر ورزشکاران دچار آسیب دیدگی می شود. در هنگام آسیب دیدگی معمولا درد شدیدی در ناحیه زانو احساس شده و به مرور زانو گرم شده و به حالت متورم در می آید.
جهت تشخیص و درمان این مشکل باید به پزشک متخصص مراجعه نمایید زیرا می تواند موجب آسیب های دائمی شود. در این مواقع ضمن پرهیز از انجام فعالیتهای ورزشی بدون مجوز پزشک، استفاده از ساپورتهای ارتوپدی مربوطه از جمله زانوبند ها می تواند بسیار موثر و نتیجه بخش باشد.
شکستگی زانو
شکستگی استخوانهای کشکک، ران و تیبیا، از جمله دیگر صدماتی است که ممکن است در اثر صدماتی چون تصادفات، سقوط، زمین خوردن ها و یا پوکی استخوان اتفاق بیفتد.درصورتیکه فرد دچار مشکل پوکی استخوان باشد،ممکن است با کوچکترین ضربه دچار شکستگی استخوانها یا مفاصل شود.
پارگی منیسک
پیچ خوردگی زانو باعث پارگی منیسکها میگردد. منیسک که ساختمان محکم غضروفی-رشته ای است و بین استخوانهای تیبیا و ران قرار گرفته و وظیفه جذب ضربه ها را برعهده دارند.
در رفتگی کشکک زانو
ممکن است به دلیل دیگر مشکلات ازجمله بالا بودن کشکک اتفاق بیفتد. کشکک استخوانی به حالت سه گوش بوده و قسمت جلویی زانو را پوشانده است و در زمان دررفتگی به سمت خارج زانو منحرف می شود.
از دیگر مشکلاتی که بر اثر ضربه ممکن است برای زانو ایجاد شود، میتوان به تاندونیت، بورسیت، سندروم باند ایلیوتیبیال و … اشاره کرد.
درد زانو بر اثر بیماری های عفونی و التهابی
در ادامه مشکلات مربوط به زانو درد و راه های درمان زانودرد که به بیماریهای عفونی و التهابی مربوط هستند را مورد بررسی قرار می دهیم. این مسائل و بیماری ها شامل مواردی مانند: استئوآرتریت یا آرتروز، آرتریت روماتوئید و غیره میگردد.
آرتروز یا استئوآرتریت
یکی از شایع ترین انواع آرتریت است که ساییدگی غضروفها، پیدایش زائده های استخوانی، و ایجاد مشکل در رباطها را به دنبال دارد. این مشکل در اثر زیاد کار کردن زانو و افزایش سن فرد به وجود می آید و باعث ایجاد درد و محدودیت حرکتی زانو می گردد.
آرترو روماتوئید
یکی از بیماری های مفصلی زانو است که در انواع بیماری های روماتیسمی دسته بندی میگردد. این نوع بیماری از جمله بیماری های خود ایمنی است که در آن گلبولهای سفید مفاصل را عنصری بیگانه شناسایی کرده و به مبارزه با آن پرداخته و باعث تخریب مفاصل میشوند. این بیماری مزمن بوده دارای فاز شعله‌ور و خاموش می باشد.
بیماری های متابولیک زانودرد
بیماری های متابولیک زانو از رسوب موادی از قبیل اسید اوریک یا پیرو فسفات و غیره در داخل زانو ایجاد میشود که تورم و التهاب و درد در ناحیه زانو را به دنبال دارد. بیماری هایی از قبیل ،آرتریت های عفونی، نقرس، نقرس کاذب، درد پاتلوفمورال (سندروم دوندگان)، و غیره را میتوان از جمله بیماری های متابولیک زانو و بیماریهای التهابی زانو برشمرد.
زانو درد بر اثر زیاد کار کردن
همانطور که مشخص است این دسته از بیماریها بر اثر کارکرد بیش از اندازه یا ناصحیح زانو ایجاد میگردد. یکی از مشکلات ناشی از استفاده پر فشار از زانو ها وجود جسم خارجی در زانو است. این مشکل زمانی اتفاق می افتد که بر اثر کارکرد بیش از اندازه زانو، قطعه ای از غضروف یا استوان زانو جدا شده و داخل زان به حرکت درمی آید.
این مشکل باعث ایجاد درد و محدودیت حرکت زانو به دلیل گیر کردن لحظه ای تکه اضافه بین دیگر ارگانهای زانو میگردد. سندروم باند ایلیوتیبیال و در رفتگی استخوان کشکک زانو از دیگر مواردی هستند که بر اثر زیاد کار کردن زانو ایجاد میگردد.
عوامل زانودرد و راه های پیشگیری
تا اینجا به بررسی برخی از انواع مشکلات مربوط به زانو پرداختیم. اکنون پیشگیری از زانو درد و راه های درمان زانودرد را مطرح خواهیم کرد. اگر بخواهیم اصلی ترین عوامل موثر در ایجاد زانودرد را بیان کنیم قطعا موارد زیر در اولویت هستند:
- اضافه وزن و چاقی
- کفش نامناسب
- وارد کردن فشار بیش از حد به زانو
- ورزش نکردن و کم تحرکی
- ورزش بیش از اندازه ویا غیر اصولی و اشتباه
- استفاده بیش از اندازه از پله ها
- سر پا ایستادن بیش از اندازه
- صدمات ناشی از تصادفات یا سقوط و ضربه ها وغیره.
قطعا پیشگیری بهترین راه درمان به حسبب می آید و قبل از ایجاد مشکلات زانو باید به فکر آن باشید. در ادامه مهم ترین روشهای پیشگیری از زانو درد را بیان می کنیم:
- کاهش وزن
- ورزش کردن
- استفاده از کفش مناسب
- درست انجام دادن کارها و استفاده از وسایل کمکی لازم
- اجتناس از استفاده از پله ها
- انجام صحیح حرکات ورزشی اصولی
- ننشستن در حالت دو زانو و استفاده از چهارپایه و صندلی در صورت امکان
- طولانی مدت سرپا نبودن
- انجام اصولی کارها
راه های درمان زانودرد
همانطور که اشاره کردیم بهترین درمان همواره پیشگیری است. اگر قوانین و اصول را در راستای صدمه نزدن به اعضای بدن از جمله زانوها؛ رعایت کنیم، کمتر نیازمند روش های درمانی خواهیم شد. اما با این حال اگر با مشکلات زانو مواجه شدید راه های زیر می تواند در درمان و تسکین آن موثر باشند:
- انجام فعالیت بدنی متناسب
- استفاده از ساپورتهای ارتوپدی متناسب
- ماشاژ درمانی
- آب درمانی
- فیزیوتراپی
- استفاده از کمپرس آب یخ
- گرم کردن و سرد کردن زانو
- روشهای درمانی طب فیزیکی، از جمله طب سوزنی لیزر درمانی وغیره.
